Zwrot kosztów udziału w postępowaniu przysługuje każdemu wykonawcy, jeżeli zamawiający unieważni postępowanie przetargowe z przyczyn leżących po jego stronie. Podstawą do formułowania takiego roszczenia jest art. 93 ust. 4 ustawy – Prawo zamówień publicznych.
W przypadku unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, wykonawcom, którzy złożyli oferty niepodlegające odrzuceniu, przysługuje roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. [art. 93 ust. 4 ustawy Pzp]
Zwrot kosztów udziału w postępowaniu a unieważnienie przetargu
Podstawową przesłanką dochodzenia zwrotu kosztów od zamawiającego jest jego unieważnienie z przyczyn leżących po stronie zamawiającego. Ów zwrot kosztów udziału w postępowaniu przysługuje wykonawcom, którzy złożyli oferty niepodlegające odrzuceniu. W szczególności dotyczyć to będzie kosztów przygotowania oferty jednak zakres żądania może być znacznie szerszy. Doskonale widać to na przykładzie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 grudnia 2016 r.
Sąd obciążył Zamawiającego dość wysoką kwotą zwrotu z uwagi na poniesione przez jednego z wykonawców koszty udziału w postępowaniu. Przedmiotem przetargu był remont i adaptacja zabytkowego budynku. Zamawiający ogłosił przetarg w zasadzie jednocześnie z wypowiedzeniem umowy najmu jednego z lokali położonego w budynku przeznaczonym do remontu. Finalnie przetarg został unieważniony na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 146 ust. 6 ustawy – Prawo zamówień publicznych.
Jako przyczynę faktyczną unieważnienia postępowania wskazano ciągłe zajmowanie przez najemcę lokalu, którego nie udało się opróżnić Uwzględnienie tego faktu w SIWZ wiązałoby się z istotnymi zmianami w treści SIWZ.
W związku z takim uzasadnieniem unieważnienia jeden z wykonawców zwrócił się do zamawiającego z wezwaniem do zapłaty. Powołał się przy tym na art. 93 ust. 4 ustawy – Prawo zamówień publicznych. Wskazał przy tym, że unieważnienie nastąpiło z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, który po prostu nie umiał należycie zaplanować i przygotować przetargu.
Zwrot kosztów udziału w postępowaniu w sądzie
Niestety, pomimo dość jasnego brzmienia art 93 ust. 4 ustawy Pzp uzyskanie zwrotu kosztów bezpośrednio od zamawiającego nie jest sprawą prostą. W przypadku wykonawcy uczestniczącego w przetargu na remont budynku o zasadności jego roszczeń musiał wypowiedzieć się sąd.
Uznał on, iż formułując żądanie o zwrot kosztów udziału w postępowaniu nie jest konieczne wykazanie winy zamawiającego – wystarczy wystąpienie przyczyn leżących po jego stronie. Zamawiający odpowiada na tzw. zasadzie ryzyka. Z kolei sam zamawiający może zwolnić się od konieczności zapłaty wyłącznie przez wykazanie, że unieważnienie przetargu nastąpiło z przyczyn nieleżących po jego stronie.
Okoliczności leżące po stronie zamawiającego
Przede wszystkim z takimi przyczynami będziemy mieć do czynienia w przypadku zastosowania art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy – Prawo zamówień publicznych, czyli zaistnienia wady powodującej niemożliwość zawarcia umowy niepodlegającej unieważnieniu. Ustawa nie wskazuje jednak w przypadku jakich podstaw unieważnienia można mówić o przyczynach leżących po stronie zamawiającego. Tak więc nie tyle jest istotna podstawa prawna na jakiej on działa ale prawdziwy stan faktyczny stojący za decyzjami.
W pierwszej kolejności jednak szans na uzyskanie zwrotu kosztów można dopatrywać się w sytuacji unieważnienia postępowania z powołaniem się na jakieś jego wady, albo zmianę sytuacji która wpływa na kształt zamówienia. Ważne jednak aby to wadliwe działanie zamawiającego leżało u podstaw unieważnienia.
Komu przysługuje zwrot kosztów udziału w postępowaniu i jakich kosztów można się domagać
Zwrot kosztów przysługuje każdemu wykonawcy, którego oferta nie została odrzucona (także z powodu rażąco niskiej ceny), który nie został wykluczony z postępowania. Nie ma znaczenia czy miał szanse wygrać przetarg ani na którym miejscu jego oferta została sklasyfikowana.
Wykonawca może żądać zwrotu uzasadnionych kosztów udziału w postępowaniu pod warunkiem, że są uzasadnione. Można więc powiedzieć, że bez wątpienia obejmie to koszty
- przygotowania oferty,
- obsługi prawnej w trakcie postępowania,
- wynagrodzeń pracowników;
- gwarancji wadialnej,
