Interes w uzyskaniu zamówienia trzeba umieć wykazać. W szczególności dotyczy to sytuacji, w której odwołanie ma na celu wykazanie nieprawidłowości w ocenie ofert.

Interes w uzyskaniu zamówienia

Wykazanie interesu w uzyskaniu zamówienia jest koniecznym warunkiem rozpoznania przez KIO wniesionego odwołania. Brak interesu zawsze będzie bowiem prowadzić do oddalenia odwołania i to bez rozpoznania jego zarzutów (zob. wyrok KIO z dnia 26 września 2016 r.  sygn. KIO 1719/16). W większości przypadków wykazanie interesu w uzyskaniu zamówienia nie powinno nastręczać problemów. Jeżeli odwołanie ma na celu wykazanie, iż oferta uznana za najkorzystniejszą powinna zostać odrzucona, to wystarczy wskazać, iż po jej odrzuceniu to oferta odwołującego musi zostać uznana za najkorzystniejszą w świetle kryteriów określonych w SIWZ. Odwołujący musi być w stanie wykazać dwie rzeczy: interes w uzyskaniu zamówienia oraz szkodę jaką może ponieść w wyniku błędnego postępowania zamawiającego. Oba elementy są ze sobą powiązane i decydują o tzw. legitymacji do wniesienia odwołania.

Na większy problem może trafić wykonawca, jeżeli odwołanie dotyczyć będzie oceny ofert. Celem takiego odwołania jest z reguły wykazanie, iż oferta uznana za najkorzystniejszą otrzymała zbyt wiele punktów, a oferta odwołującego zbyt mało.

Podważając ocenę własnej oferty oraz wybór oferty najkorzystniejszej odwołujący musi wykazać, że ma możliwość uzyskania przedmiotowego zamówienia w przypadku uwzględnienia odwołania, i uprawdopodobnić, jaką ilość punktów mógłby uzyskać w poszczególnych kryteriach oraz czy dana ilość punktów umożliwiłaby uzyskanie zamówienia przez odwołującego. Jest to jednoznaczne z wykazanie, że odwołujący może ponieść szkodę w związku z naruszeniem przepisów wskazanych w odwołaniu, tj. w związku z dokonaną oceną oferty odwołującego, czego wynikiem jest uzyskana ilość punktów. Z tego punktu widzenia nieistotne jest dążenie odwołującego do kontroli legalności czynności zamawiającego, co nie jest celem samym w sobie w postępowaniu odwoławczym. (wyrok KIO z dnia 3 lipca 2014 r. sygn. KIO 1231/14).

Wykazanie interesu w uzyskaniu zamówienia

Wykazanie interesu to obowiązek odwołującego. Jego zaniedbanie zawsze będzie skutkować oddaleniem odwołania przez KIO. Cytowane orzeczenie KIO z 3 lipca 2014 r. dość precyzyjnie określa jak powinno wyglądać wykazanie owego interesu w sytuacji wniesienia odwołania na czynność oceny ofert.

W standardowej sytuacji odwołanie takie zmierzać będzie bowiem do podważenia oceny oferty uznanej za najkorzystniejszą i/lib wykazanie, że oferta odwołującego otrzymała zbyt mało punktów. Oczywiście owe zarzuty mogą być formułowane wyłącznie w oparciu o założenie błędnego zastosowania przez zamawiającego opisanego w SIWZ sposobu dokonywania oceny ofert. Innymi słowy: gdyby zamawiający prawidłowo zastosował kryteria oceny ofert to oferta odwołującego powinna otrzymać więcej punktów a oferta uznana za najkorzystniejszą mniej.

Błędna ocena ofert – jak powinna wyglądać prawidłowa?

Jeżeli zatem odwołujący twierdzi, że oceny ofert dokonano błędnie i przez to został on pokrzywdzony to wykazanie interesu w uzyskaniu zamówienia będzie miało miejsce wyłącznie wówczas, gdy wskaże jak powinna wyglądać punktacja ofert po przeprowadzeniu oceny w sposób jego zdaniem prawidłowy. Można mieć wątpliwości co do tego na ile owo wyliczenia punktów wykonane przez odwołującego musi być szczegółowo uzasadnione. Nie zmienia to jednak faktu, że z treści odwołania powinno wynikać jak powinna kształtować się zdaniem odwołującego punktacja i że przy jej zastosowaniu to jego oferta zostałaby uznana za najkorzystniejszą.

W zasadzie nie powinno nastręczać to trudności. Wnosząc odwołanie, którego celem jest podważenie oceny punktowej ofert odwołujący i tak powinien wykonać pracę polegającą na dokonaniu oceny „na nowo”. Tym samym będzie on i tak w posiadaniu niezbędnych informacji.

Oddalenie odwołanie z uwagi na brak interesu w uzyskaniu zamówienia

To nieuchronna konsekwencja braku jego wykazania. Pomimo, że zgodnie z przepisami ustawy – Prawo zamówień publicznych oddalenie odwołania jest rozstrzygnięciem merytorycznym, to w tym wypadku de facto skutek będzie taki sam jak przy odrzucenia odwołania. Izba nie odniesie się bowiem w żaden sposób do zarzutów sformułowanych w odwołaniu. Ograniczy się jedynie do stwierdzenia, że nie wykazano interesu w uzyskaniu zamówienia.

Patrząc zatem na kwestię interesu w uzyskaniu zamówienia z innej perspektywy można powiedzieć, że ocena jego istnienia jest pierwszym testem, który należy przeprowadzić rozważając w ogóle wniesienie odwołania do KIO. W przypadku oceny ofert potencjalny odwołujący od razu będzie wiedział czy faktycznie ma szanse „przeskoczyć” ofertę uznaną za najkorzystniejszą.

Może zatem dojść do sytuacji, w której z uwagi na niewykazanie, iż odwołującemu przysługuje interes w uzyskaniu zamówienia oddalone zostanie odwołanie ze wszech miar merytorycznie zasadne. W przypadku odwołania mającego na celu podważenie prawidłowości oceny ofert będzie to zatem prowadzić do sytuacji, w której utrzymany zostanie wybór oferty, która w świetle kryteriów oceny ofert określonych w SIWZ winna otrzymać zdecydowanie niższą ocenę.

Interes w uzyskaniu zamówienia a kwestionowanie ofert niżej sklasyfikowanych

Ponieważ odwołujący tylko wtedy będzie miał interes w uzyskaniu zamówienia, gdy uwzględnienie odwołania da mu realną szansę na zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego, to w konsekwencji odwołanie nie może obejmować zarzutów wobec ofert niżej sklasyfikowanych (zob. wyrok KIO z dnia 31 sierpnia 2016 r. sygn. KIO 1546/16). Eliminacja takich ofert z postępowania w żaden sposób nie poprawi bowiem pozycji odwołującego. Jest to dość oczywiste stwierdzenie, niemniej jednak można spotkać się z próbami żądania odrzucenia ofert ocenionych znacznie gorzej od oferty odwołującego. Jeżeli to będą jedyne zarzuty odwołania, to bez wątpienia zostanie ono w całości oddalone i to nie z uwagi na ich niezasadność ale z uwagi na brak interesu.