Zamówienia  z dziedziny nauki, o których pisałem już wcześniej w kontekście stosowania art. 4 pkt 3 lit. e) ustawy – Prawo zamówień publicznych, mogą być udzielane bezprzetargowo także na podstawie art 4d ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zamówienia z dziedziny nauki w art 4d ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo zamówień publicznych

Zgodnie z tym przepisem

ustawy nie stosuje się do udzielania zamówień których przedmiotem są dostawy lub usługi służące wyłącznie do celów prac badawczych, eksperymentalnych, naukowych lub rozwojowych, które nie służą prowadzeniu przez zamawiającego produkcji masowej służącej osiągnięciu rentowności rynkowej lub pokryciu kosztów badań lub rozwoju

− pod warunkiem jednakże, że ich wartość nie przekracza równowartości kwot określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy.

Dla oceny możliwości zastosowania zwolnienia od obowiązku stosowania przepisów ustawy dla zamówień z dziedziny nauki, z powołaniem się na omawiany przepis konieczne jest zatem wykazanie spełnienia szeregu przesłanek. Katalog przesłanek uzasadniających zastosowanie art. 4d ust. 1 pkt 1 obejmuje więc:

• przedmiot zamówienia, którym mogą być wyłącznie dostawy lub usługi
• cel zamawiania dostaw lub usług, którym jest realizacja działań badawczo – rozwojowych
• niewykorzystywanie przedmiotu zamówienia do działań, które można umownie określić komercyjnymi, oraz
• wartość przedmiotu zamówienie nieprzekraczająca tzw. progów unijnych.

Wszystkie wymienione przesłanki muszą zaistnieć łącznie. Brak spełnienia choćby jednej z nich oznacza konieczność udzielenia zamówienia z dziedziny nauki z zastosowaniem przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych.

Kluczową, w mojej opinii przesłanką, jest wartość przedmiotu zamówienia.

Wartość przedmiotu zamówienia jako przesłanka zastosowania art 4d ustawy – Prawo zamówień publicznych

Dla zrozumienia jej znaczenia oraz prawidłowej wykładni art 4d ustawy Pzp konieczne jest odwołanie się do prawa unijnego. Ograniczenie możliwości udzielania zamówień na postawie art. 4d jedynie do progu unijnego ma bowiem głębsze prawne uzasadnienie. Żadne z wyłączeń wymienionych w art. 4d ustawy Pzp nie jest bowiem znane prawu unijnemu. Tym samym polski ustawodawca musiał tak konstruować zasady korzystania z wyłączeń aby nie wejść w kolizję z prawem Unii Europejskiej (szerzej na ten temat w moim komentarzu praktycznym zamieszczonym w systemie Lex Zamówienia Publiczne pt. Zamówienia na usługi w zakresie badań naukowych o wartości niższej od progów unijnych).

Jedyną możliwością uniknięcia konfliktu z Dyrektywami zamówieniowymi UE przy jednoczesnym sformułowaniu wyłączenia dla zamówień z dziedziny nauki było więc ograniczenie możliwości jego stosowania wyłącznie do zamówień, których wartość jest mniejsza niż tzw. progi unijne. Znaczenie progów unijnych polega bowiem przede wszystkim na tym, iż do zamówień których wartość je przekracza zastosowanie mają przepisy dyrektyw zamówieniowych. Tym samym ustawodawca krajowy nie ma prawa do zwalniania zamawiających z obowiązków, które nałożył na nich prawodawca unijny.

Prawidłowe ustalenie wartości zamówienia

Aby zdecydować, czy można skorzystać z dobrodziejstwa art 4d zamawiający najpierw musi dokonać prawidłowego oszacowania wartości zamówienia. Prawidłowego, a więc dokonanego zgodnie z wytycznymi zawartymi w art. 32 ustawy – Prawo zamówień publicznych.

Dla prawidłowej oceny zastosowania art 4d ustawy szczególnie istotne są przepisy art 32 ust. 2 i 4:

art. 32 ust. 2:

Zamawiający nie może w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy zaniżać wartości zamówienia lub wybierać sposobu obliczania wartości zamówienia

art. 32 ust. 4

Jeżeli zamawiający dopuszcza możliwość składania ofert częściowych albo udziela zamówienia w częściach, z których każda stanowi przedmiot odrębnego postępowania, wartością zamówienia jest łączna wartość poszczególnych części zamówienia.

Wniosek jest zatem następujący – zamawiający tylko wtedy może powołać się na art. 4d ustawy, gdy suma zamówień tego samego rodzaju, niezależnie od ich przeznaczenia, nie przekracza progu unijnego. Innymi słowy – art. 4d ustawy – Prawo zamówień publicznych nie może być uzasadnieniem dla odstąpienia od zagregowania niektórych zamówień, tylko z tego powodu, iż zamawiane są do wykorzystania naukowo – badawczego.

Przykład:

Instytut badawczy w planie zamówień przewidział zakup sprzętu komputerowego, którego łączną wartość oszacowano na kwotę 1 000 000 zł. W tej kwocie mieści się także zakup sprzętu komputerowego, który będzie wykorzystany wyłącznie do prowadzenia prac naukowo – badawczych. Zamówienia z dziedziny nauki, czyli komputery z przeznaczeniem naukowo – badawczym oszacowano na kwotę 300 000 zł.

Zamawiający nie może skorzystać z art. 4d ustawy Pzp, bowiem obliczona zgodnie z art 32 ust. 4 ustawy wartość zamówienia przekracza próg unijny. „Wycięcie” z tak ustalonej wartości zamówienia kwoty przeznaczonej na zakup komputerów do celów badawczych, byłoby zatem naruszeniem przepisów Dyrektywy 2014/24/UE, która nie zna tego rodzaju zwolnienia od obowiązku stosowania przepisów o zamówieniach publicznych.

Czytaj więcej o zamówieniach z dziedziny nauki.